Zonder lever kun je niet leven. De lever is een levensbelangrijk orgaan en een van de motoren van ons lichaam. Toch is er erg weinig over bekend. We spraken met Dr. Sarah Raevens, een van de zes leverspecialisten die samen het boek De lever: alles wat je moet weten over dit levensbelangrijke orgaan schreven.

We kunnen niet zonder lever leven. Wat zijn de belangrijkste functies van de lever?

“De lever is zoals een grote fabriek in ons lichaam die veel functies heeft. De meest gekende is de zuiverende functie van de lever. Alles wat in ons lichaam stroomt, moet langs de lever vooraleer het terug naar de organen gaat. Zonder lever zou bloed bijvoorbeeld vuile stoffen bevatten. Daarnaast lopen er veel galkanalen in de lever. Het is een misvatting dat de galblaas verantwoordelijk is voor de aanmaak van gal. Dat is namelijk de taak van de lever. De galkanalen voeren de gal die geproduceerd wordt door levercellen af naar een groot galkanaal dat buiten de lever loopt. Zo komt de gal in onze darmen terecht waar het zorgt voor de vertering van vetten. Verder staat de lever ook in voor onze suikerhuishouding. We nemen allemaal suiker op via voeding. De lever houdt die suikeropname in de gaten en voorziet, op momenten waar we niet eten, ons lichaam van voldoende energie. Tot slot maakt de lever ook eiwitten aan, zorgt de lever voor een goede stolling en bevat de lever immuuncellen die nodig zijn voor onze immuniteit.”

Als iemand er gelig uitziet, leggen we vaak de link met de lever. Maar zijn er andere symptomen die kunnen wijzen op een slecht werkende lever?

“Velen leven jarenlang met een leverziekte, maar ondervinden geen symptomen. Het is pas wanneer iemand symptomen ondervindt, dat de ziekte ernstiger is. Afhankelijk van welke leverziekte je hebt, zijn de symptomen divers. Als de gal niet afvloeit door een obstructie, verkleurt het lichaam en kunnen mensen er geel uitzien. Maar die gele kleur kan ook het gevolg zijn van falende levercellen die hun functies niet meer kunnen uitvoeren. Dat is al ernstiger. Bij een auto-immuunziekte zijn mensen vaak vermoeid, maar vermoeidheid kan natuurlijk veel oorzaken hebben. Daarom is het geen slecht idee om een bloedafname te doen bij je huisarts zodra je je vermoeid voelt. Op die manier kom je snel te weten wat de oorzaak is. Maar eigenlijk raad ik aan om jaarlijks zo’n bloedafname te doen, niet alleen om leverziektes op te sporen, maar ook andere ziektes zonder duidelijke symptomen.”

Wat zijn de meest voorkomende leverziektes?

“Zodra er iets aan de hand is met de lever, volgt een ontstekingsreactie die de levercellen beschadigt. Bij een eerste fase spreken we dan van een leverontsteking, bij een tweede fase van leverfibrose, waarbij er littekenweefsel wordt gevormd. Bij een volgende fase, wanneer de littekens uitgebreid zijn en verspreid voorkomen over de hele lever, is er sprake van levercirrose. De lever kan zich in de eerste twee fasen nog volledig herstellen, maar in de laatste fase niet meer.

De meest voorkomende oorzaak voor levercirrose is nog altijd overmatig alcoholgebruik. Bij levercirrose zijn er twee belangrijke stadia: het stadium waarbij er nog geen verwikkelingen zijn en het stadium waarbij die verwikkelingen er wel zijn. Dat kan gaan van spataderbloedingen in de slokdarm tot vocht ophouden in de buik of benen. Er is een groot verschil in levensverwachting tussen die twee stadia. In het beginstadium, zonder verwikkelingen, kan je nog jaren zonder problemen leven. In dat geval heb je ook veel te winnen door volledig te stoppen met alcohol. Als je dan nog veel alcohol drinkt, kom je heel snel in het andere stadium terecht, wat gevaarlijk en levensbedreigend kan zijn.

De laatste jaren zien we een opmars aan leververvetting. Dat is voornamelijk te wijten aan een ongezonde levensstijl: overgewicht, veel vetten en suikers. We zien vaak mensen met suikerziekte of een te hoge cholesterol. We bekijken dan vooral of het louter om leververvetting gaat of als er ook een leverontsteking aanwezig is. Als zo’n ontsteking lang aansleept, worden littekens gevormd, zoals bij andere leverziektes. Afhankelijk van het stadium waarin patiënten zich bevinden, bepalen wij of hij of zij bij ons opgevolgd moet worden. Iemand die nog geen littekens heeft, kan perfect opgevolgd worden door de huisarts, mits de patiënt aandacht besteedt aan alle factoren die leververvetting veroorzaken.”

Veel leverziektes hebben dus te maken met levensstijl?

“Dat klopt. Leververvetting en overmatig alcoholgebruik zijn de voornaamste oorzaken van leverafwijkingen op dit moment. Je pakt ze aan door je levensstijl aan te passen: gezond en gevarieerd eten, bewegen en alcohol zo veel mogelijk beperken.”

Wat is een van de grootste fabels rond de lever?

“Alles wat met detoxkuren of reinigende medicatie te maken heeft. Dat is eigenlijk op niks gebaseerd. Het is natuurlijk wel verleidelijk om zoiets te nemen in plaats van je levensstijl drastisch te moeten aanpassen. Maar dat laatste is wel degelijk de enige oplossing. Toch zien we wekelijks patiënten die zulke producten al gekocht hebben.”

Gezond eten, veel bewegen, zijn er nog tips voor een gezonde lever?

“Het mooie aan de lever, is dat die heel veel voor jou doet. Zelf moet je daar dus eigenlijk niet zo veel inspanningen voor doen. Gezond eten is natuurlijk voor heel het lichaam belangrijk: niet te veel sauzen, suikers of gefrituurd eten. Dat is niet alleen goed voor de lever, maar ook voor hart- en bloedvaten, om suikerziekte te voorkomen,…

Als jij zelf schade berokkent aan je lever, door veel alcohol te drinken bijvoorbeeld, dan ga je je lever belasten. Het is zeker goed eens stil te staan bij je alcoholgebruik. Onze cultuur tolereert veel alcohol, het is als het ware ‘normaal’ geworden. We associëren het met ontspannen, feesten, onszelf belonen. Dat kan af en toe, maar je kunt je wel altijd afvragen: ‘Is het de moeite dat ik dit glas drink?’ Alcohol drinken wordt namelijk snel een gewoonte en dat is een probleem.”

Leer je graag meer bij over je lever? Het boek ‘De lever: alles wat je moet weten over dit levensbelangrijke orgaan’ is beschikbaar in de meeste boekenwinkels!