De menopauze: elke vrouw maakt het mee en toch bestaat er nog veel onduidelijkheid over. Menopauzeconsulent Leen Steyaert wil het taboe doorbreken en maakt er haar levenswerk van om vrouwen correct te informeren over deze belangrijke fase in hun leven.
Overgang, menopauze, perimenopauze,… Er bestaan een aantal termen rond de menopauze. Wat is het verschil precies tussen die termen?
“De menopauze is eigenlijk een proces dat in drie verschillende fases verloopt, waarin zich telkens hormonale veranderingen voordoen. Elk van die fases kan gepaard gaan met specifieke symptomen. Het begint met de perimenopauze of premenopauze, zo’n 5 tot 10 jaar voor de menopauze. De hoeveelheid vrouwelijke hormonen (oestrogeen en progesteron) in het lichaam neemt dan langzaam maar zeker af. In het begin zijn die hormonale veranderingen zo subtiel dat je er eigenlijk niets van merkt. Het proces verloopt heel geleidelijk aan, waardoor het al jaren aan de gang kan zijn zonder dat je het beseft. Veel vrouwen leggen de link pas wanneer de meest gekende overgangsklacht de kop opsteekt: de gevreesde opvliegers. Toch zijn er een heleboel andere klachten die gepaard gaan met de lagere productie van oestrogeen en progesteron: energieverlies, niet goed kunnen slapen, te warm hebben, gewrichtspijnen, je down voelen, humeurschommelingen, moeilijker je gewicht kunnen bijhouden, libidoverlies… Het zijn verschijnselen die niet altijd gelinkt worden aan de (peri)menopauze, maar er wel deel van kunnen uitmaken.”
“Na de perimenopauze komt de menopauze. Je bent in de menopauze als je laatste menstruatie langer geleden is dan twaalf maanden. Strikt genomen duurt de menopauze slechts één dag, namelijk de eerste dag van je allerlaatste menstruatie. Wij spreken in Vlaanderen dus van de menopauze, maar eigenlijk bedoelen we de overgang.”
“De postmenopauze is de fase die na de menopauze komt. Je eierstokken maken dan geen vruchtbare eitjes meer aan. Ook de productie van oestrogeen en progesteron in je lichaam is sterk gedaald, maar opnieuw in balans. Je blijft voor de rest van je leven in de postmenopauze.”
Waarom worstelen veel vrouwen met hun gewicht tijdens de menopauze?
“Gewichtstoename tijdens de overgang komt inderdaad heel vaak voor. Je model verandert plots, je krijgt bredere heupen en je bent je taille kwijt. Wat ook opvalt, is dat je die extra kilo’s minder gemakkelijk kwijtgeraakt als voorheen. De oorzaken voor die gewichtstoename kunnen bij elke vrouw verschillend zijn. Er zijn meerdere factoren die meespelen, waaronder schommelingen van geslachtshormonen en andere hormonen, veroudering, genen, levensstijl en verminderde stofwisseling.”
Welke tips heb je voor vrouwen om de menopauze aan te pakken?
“Gezonde voeding en veel bewegen is de basis. Als je dat voor je perimenopauze nog niet hebt gedaan, dan moet je daar nu zeker aan beginnen. Daarnaast kan je voedingssupplementen nemen of kan je beginnen met bio-identieke hormoontherapie. Zo’n therapie kan heel wat klachten die je tijdens je menopauze ervaart, wegnemen. Oestrogeen heeft meer dan vierhonderd functies in het lichaam. Als de productie ervan daalt, heeft dat dus een grote impact op je dagelijks leven. Het is verder nog nooit gebeurd dat vrouwen zo oud worden en zo lang werken als vandaag. Wie dus rond haar 50ste in de menopauze zit, moet nog jaren verder zonder hormonen en zonder iets dat die functies overneemt. Dat heeft veel nadelen, dus waarom zouden we geen hormonen bijnemen om dit te voorkomen?”
Bestaat er nog steeds een taboe rond de menopauze?
“De klachten bij menopauze zijn vaag en worden dus vaak ook niet herkend. Het gebeurt meer dan eens dat een vrouw zich niet goed voelt als gevolg van de menopauze en op ziekte wordt gezet of antidepressiva of andere medicijnen voorgeschreven krijgt. Er is helaas nog veel onbegrip en onwetendheid bij artsen als het over de (peri)menopauze gaat. Gelukkig merk ik dat het de voorbije jaren bespreekbaarder geworden is. Steeds meer vrouwen komen ervoor uit en wijten die vervelende kwaaltjes aan de perimenopauze of menopauze. Het taboe verdwijnt beetje bij beetje, nu moet de kennis erover nog verder gedeeld worden. Ik raad sowieso aan om je als vrouw goed te informeren en op zoek te gaan naar een arts die bereid is om je goed te helpen. Laat je ook zeker niet bang maken voor wat er komt. Er zijn veel vrouwen die stralend door hun menopauze gaan.”
Weten of je in de overgang bent? Doe de sneltest!
De antwoorden op de volgende vragen kunnen er al op wijzen dat je hormonen flink aan het schommelen zijn:
- Ben je ouder dan 45?
- Heb je last van slapeloosheid of nachtelijk zweten?
- Is je menstruatie veranderd? Heviger of minder hevig? Langer of korter?
- Is je cyclus onregelmatiger?
- Heb je last van gewichtstoename, terwijl je niet echt anders eet of beweegt?
- Transpireer je vaker dan vroeger?
- Heb je last van hoofdpijn of gevoelige borsten?
- Heb je last van stemmingswisselingen?
- Ben je prikkelbaarder of word je sneller boos?
- Heb je last van opvliegers?
- Zijn je slijmvliezen, ogen of vagina droger?
Is het antwoord meestal ‘ja’? Dan ben je vrijwel zeker in de overgang. Antwoord je even vaak ‘ja’ als ‘nee’? Dan ben je mogelijk in de overgang. Wil je zeker zijn, dan kun je aan je behandelende arts vragen om een FSH-test te doen, waarbij de FSH-waarden in je bloed worden gemeten. FSH staat voor ‘follikelstimulerend hormoon’. Hoe hoger je FSH-waarde, hoe groter de kans dat je in de overgang bent.
Het boek Menokilo’s van Leen Steyaert helpt je begrijpen waarom je gewicht zo sterk kan veranderen tijdens je menopauze. Wat is de rol van je hormonen en waarom is je verlangen naar zoet zo groot, ook al doe je je best om die drang onder controle te houden? Veel vrouwen worstelen in de menopauze met hun gewicht, maar Leen Steyaert nodigt hen uit om liefdevol voor zichzelf te zijn en de tijd te nemen om te kiezen voor hun gezondheid. Ze laat je zien dat je met een gezonde levensstijl je klachten kunt verbeteren en zelfs doen verdwijnen. Belangrijk is dat je jezelf niet verliest in je gevecht tegen de kilo’s, maar een aanvaardbaar gewicht voor jezelf kiest waarin vetrolletjes en een buikje aanwezig mogen zijn. Leen Steyaert is menopauzeconsulente en bestsellerauteur van verschillende boeken over de menopauze.
